In tekenfilms kunnen dieren lachen, huilen, stralen en mopperen. Alleen, die tekenfilms gaan niet over dieren, maar over mensen en hún emoties. Of dieren werkelijk ‘menselijke’ emoties hebben is onderwerp van debat. Om dat verder te helpen, stortten Duitse wetenschappers zich op de muis.

Willem Schoonen26 april 2020, 10:18

Ze lijken er wel verdacht veel op, zeker als de je bekken ziet die primaten kunnen trekken. Maar wetenschappers verschillen van mening over de vraag of achter vergelijkbare bekken dezelfde neurale processen in de hersenen schuilgaan. Probleem is dat dieren niet over hun emoties kunnen praten. En, zeggen sommige wetenschappers, al zou de leeuw je kunnen vertellen wat hij voelt, je zou hem niet begrijpen, omdat zijn hersenen en dus zijn belevingswereld heel anders zijn dan die van jou.

Dat dieren met gezichtsuitdrukkingen reageren op verschillende prikkels, weet iedere hondenbezitter. Maar het is, zelfs voor een ervaren waarnemer, lastig om die gezichtsuitdrukking te classificeren, zeker bij lagere dieren, zoals muizen. En dat zijn uitgerekend dieren die de wetenschap goed kan gebruiken om te gaan zoeken naar de achterliggende processen in de hersenen.

Een groep Duitse onderzoekers heeft nu in vakblad Science laten zien dat een computeralgoritme, beter dan menselijke waarnemers, in staat is de gezichtsuitdrukkingen van muizen te classificeren en te koppelen aan een ‘emotionele toestand’. Ze staan hieronder afgebeeld; de verschillen zitten vooral in de stand van oren, snuit en snorharen. Met een camera onderscheidt de computer ze feilloos.

Er is verschil tussen een beetje pijn en veel pijn

Maar zien we hier emoties of alleen maar reflexen? Emoties, zeggen de onderzoekers. Want ze hebben gradaties: in de gezichtsuitdrukking van de muis is het verschil te zien tussen een beetje pijn en veel pijn. Bovendien kunnen ze van teken veranderen, van positief naar negatief: een beetje zout in het drinkwater vindt een muis zichtbaar lekker, veel zout juist vies. En het belangrijkste argument van de wetenschappers: je kunt de geclassificeerde gezichtsuitdrukkingen opwekken door bepaalde hersendelen te stimuleren. Hersendelen die bij mensen emoties reguleren.

De wetenschap kan nu, dankzij een computeralgoritme, gezichtsuitdrukkingen van muizen gebruiken om onderliggende emoties en neurale processen in de hersenen te onderzoeken. Dat werpt misschien ook nieuw licht op een klassieke vraag in de evolutietheorie, de vraag waarom we überhaupt gezichtsuitdrukkingen hebben. Waarom trekken wij de neus op voor iets vies en de wenkbrauwen voor lekkers? Het zijn de zichtbare inleidingen tot motorische actie – uitspugen of toehappen. Maar ze spelen waarschijnlijk ook een rol in communicatie en sociaal gedrag.

Net als veel andere dieren letten muizen op elkaar en reageren ze op elkaars gedrag. Heel goed mogelijk dat ze aan de gelaatsuitdrukking van een ander al zien wat er dreigt of lonkt, zeggen de onderzoekers. En waarschijnlijk beter dan mensen. Want mensen hebben de nare eigenschap dat ze toneel kunnen spelen, en emoties tonen die er niet zijn. Dat kunnen muizen niet; een schwalbe is bij muizen nog nooit gezien.

Bron: Trouw

Delen