Een hond die je helpt de straat op te gaan of een paard dat assisteert bij de emotionele ontwikkeling. In het buitenland zetten psychiatrische hulpverleners al langer dieren in en ook in Nederland komt therapie met dieren steeds vaker voor. Maar hoe ziet dit eruit en waar helpen deze beesten eigenlijk bij?

“Noem het geen dierentherapie”, zegt Marie-Jose Enders-Slegers stellig. “Noem het therapie met dieren.” De hoogleraar Antrozoölogie is heel precies als het op de taal rondom haar vakgebied aankomt. Begrijpelijk, want de inzet van therapiedieren is soms nog steeds een omstreden onderwerp. “Als ik hierover praat, denken sommige collega’s nog steeds dat het de dieren zijn die therapie geven. Onzin, een hond vraagt je niet op de sofa plaats te nemen.”

Wat therapie met dieren dan wel is? “Het is therapie waarbij de therapeuten dieren inzetten, met een specifieke doelstelling en ideeën hoe zij die kunnen bereiken. Het dier is een middel met specifieke eigenschappen die een therapeutisch proces op gang kunnen brengen.”

Dat is iets heel anders dan de vele coaches die hulp met dieren aanbieden. “Het is alleen therapie als er een gekwalificeerde therapeut is die ervoor kiest om met dieren te werken. Die dieren kunnen een goed hulpmiddel zijn bij patiënten met een posttraumatische stressstoornis (PTSS) en andere vormen van trauma, persoonlijkheidsstoornissen en hechtingsproblematiek. Je kunt ze ook inzetten bij kinderen met het syndroom van Down, autisme, leerproblematiek en gedragsproblemen.”

Honden, paarden en hamsters

Paarden en honden zijn de populairste therapiedieren. “Honden zijn niet veroordelend en nooit dubbelzinnig”, zegt Enders-Slegers. “Een hond communiceert puur met gedrag. Dat is ondubbelzinnig op een manier die menselijke communicatie vaak niet is.” Deze duidelijkheid maakt dieren bijvoorbeeld bijzonder geschikt voor mensen met een stoornis uit het autismespectrum.

De inzet van paarden is weer een heel ander verhaal. “Een paard is groot, imposant en kan je dragen. Als je zo’n machtig beest kunt ‘aansturen’, geeft dat zelfvertrouwen. Ook reageren paarden op de spanningen in jouw lijf. Als dier en patiënt op elkaar afgestemd raken, gaan ze synchroon bewegen. Dat is een mechanisme dat enorm helpt bij de gewenste gedragsverandering.”

De kleinste therapiedieren zijn de hamster en cavia. “Je moet met een klein dier voorzichtig omgaan en het regelmatig verzorgen. Dat kan enorm motiverend zijn voor patiënten met niet-aangeboren hersenletsel en kinderen met motorische problemen, het syndroom van Down of autisme.”

Het belangrijkste is volgens Enders-Slegers niet wélk dier wordt ingezet, maar de manier waarop de therapeut dat doet. ” Een hond is geen magische oplossing, maar een middel voor non-verbale communicatie. Een therapeut die dieren inzet verschilt niet van een psycholoog die bijvoorbeeld een poppenhuis gebruikt bij kindertherapie.”

De hond die de lift roept

Eric Bouwer is goed bekend met behulpzame dieren. De algemeen directeur van Stichting Hulphond zet zich al twaalf jaar in voor het opleiden van speciale therapiehonden. “Sommige honden trainen wij als assistentiehond voor mensen in een rolstoel. We leren de hond ongeveer zeventig vaardigheden, van het opentrekken van ladekastjes tot het indrukken van de liftknop en het aangeven van de deken in bed.”

De assistentiehonden van Stichting Hulphond kunnen het leven van mensen met een beperking serieus veranderen. “Dankzij hun hond kunnen deze mensen bijvoorbeeld onafhankelijk van de thuiszorg naar bed.”

Ook voor mensen met chronische epilepsie kan een assistentiehond helpen. “Een hond kan een epilepsieaanval wel een half uur tot een uur van tevoren opmerken. Ze waarschuwen de patiënt en voorkomen een pijnlijke val.”

Traumatherapie met paarden of honden

Als het op trauma’s of PTSS aankomt, doet Bouwer het liefst een beroep op paarden of honden. “We geven therapie met honden en paarden bij mensen met PTSS en jongeren met gedragsstoornissen of ontwikkelingsstoornissen. Daarvoor werken we samen met de ggz en Jeugdzorg. Veel van deze kinderen hebben moeite met vertrouwen, omdat zij bijvoorbeeld in het verleden misbruikt zijn. Een hond treedt je altijd eerlijk en open tegemoet. Dat helpt het vertrouwen te herstellen.”

Honden zijn ook een goede spiegel voor menselijk gedrag. “Als een meisje met ADHD door de kamer stuitert, dan stuitert de hond met haar mee. Zo houd je kinderen een spiegel voor.” De honden en paarden die hiervoor gebruikt worden, hebben een eigen werkschema. “Zij wonen bij mensen thuis en hebben twee werkdagen per week. Zo raken de dieren niet zelf overprikkeld.”

Waar vind je hulp met dieren?

Hoe weet je of therapie met dieren voor jou geschikt is? Enders-Segers adviseert eerst met je huidige behandelaar te praten. “Er zijn veel mensen die al lang therapie krijgen zonder resultaat, bijvoorbeeld omdat zij moeite hebben met vertrouwen of geen band met de therapeut krijgen. Voor die mensen kan therapie met dieren iets zijn. Vraag ernaar.”

Daarnaast raadt de professor aan om ook zelf informatie op te zoeken. “Kijk eens in het kwaliteitsregister van Animal Assisted Interventions (AAI). Daar staan erkende professionals met informatie over hun specialiteit. Je kunt kijken wie je nodig hebt en informeren.” Omdat dit een erkende vorm van therapie is, wordt het door veel verzekeringen gedekt.

Bron: https://www.nu.nl/gezondheid/6155949/therapie-met-beesten-noem-het-geen-dierentherapie-de-hond-is-geen-psychiater.html

Delen